Wiodąca rola Polski w ochronie gatunków grzybów: Podejście, cele i wytyczne

Polska jest na czołówce krajów zainteresowanych ochroną różnorodności gatunków grzybów i ich siedlisk. Była to pierwsza na świecie ochrona prawna dla niektórych grzybów jadalnych i leczniczych, a także dla tych, które są niejadalne, ale mają duże znaczenie naukowe. Od lat 80-tych XX wieku największym zagrożeniem dla tych grzybów była bezlitosna eksploatacja oraz celowe niszczenie kolonii grzybowych. Aktualnie obowiązują ustawy czwartej generacji, które chronią prawnie 117 różnych gatunków grzybów. Wybór tych pod ochronę było trudnym zadaniem, biorąc pod uwagę, że około jedna czwarta gatunków grzybów w naszym kraju jest zagrożona wyginięciem – to blisko tysiąc gatunków!

Nadrzędnym celem ochrony gatunkowej grzybów w Polsce jest zapewnienie przetrwania jak największej liczby populacji i ich siedlisk. Grzyby, będące organizmami ściśle powiązanymi z roślinami naczyniowymi i zwierzętami przez różnego rodzaju symbiozy, a czasami nawet z innymi grzybami, są kluczowym elementem większości ekosystemów lądowych. Z drugiej strony, ich unikalne pozycje w sieciach troficznych czynią je szczególnie podatnymi na zmiany w sposobie użytkowania ich naturalnych siedlisk (Wojewoda 1969, Gumińska i Wojewoda 1985, Wojewoda i Ławrynowicz 2006, Wrzosek i Snowarski 2006). Przykładem mogą być formy pasożytnicze, takie jak niektóre żagwie i błyskoporek podkorowy, które atakują drzewa, czy podgrzybek tęgoskórowy rozwijający się na owocnikach tęgoskórów (Szczepkowski i Byk 2010, Szczepkowski i in. 2013).